VID – CIO-bijeenkomst “Cyber”

d.d. 2 oktober 2024

Locatie: Dumoulinkazerne, Geb D11 te Soesterberg

Door: CIO-Office Defensie, Kolonel Rick Peddemors (Programmamanager Cyber)

========================

Twee maal per jaar verzorgt de VID samen met de CIO van Defensie een update over een actueel thema of onderwerp. Ditmaal stond Cyber op het Programma.

Kol Rick Peddemors verzorgde een overzichtelijke presentatie over Cyber en wat er allemaal op Defensie af komt.

Het Cyberdomein, naast lucht, land, zee en ruimte, richt zich op de parallelle, virtuele wereld. Alles krijgt een virtuele afdruk, ‘alles waar een chip in zit’, maar ook de mens heeft een virtuele afdruk. Die virtuele wereld zorgt voor ongelofelijke mogelijkheden, maar ook bedreigingen.

Rick nam ons mee in de enorme puzzel die gelegd moet worden, de SOC-toren, NIST Cyberscurity Framework, Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO), Network and Information Security Directive 2 (NIS2), het Informatiebeveligingsbeleid (IBB), Sensor Wapen & Commandosystemen (SEWACO), NL-/NAVO-/EU- activiteiten en onderwerpen en lopende dossiers. Alles vraagt om implementatie van maatregelen, uitvoeren van acties en iedereen wil mee praten en heeft er een mening over.

Dit alles komt in een Uitvoeringsplan Digitale Weerbaarheid. Dat Uitvoeringsplan wordt de komende 3-6 maanden opgesteld en middels heidagen wordt eenieder uitgenodigd om te participeren. En ondertussen blijft “de winkel open”.

Tenslotte deed Rick een oproep om niet te wachten, veel kun je zelf al doen. Door te werven en te vullen, je SOC in te richten en risicoanalyses uit te voeren, assetmanagement op orde te brengen en te werken aan cyber awareness.

Uitreiking Erelidmaatschap VID

Na de presentatie werd door de voorzitter VID, Kolonel Sacco Vossen, het ere lidmaatschap uitgereikt aan KTZ bd Henk Rohaan. Voor zijn verdiensten als lid, voorzitter en adviseur van de VID.

Online Algemene Ledenvergadering (ALV), visie CIO en status GRIT D-JIVC

Maandag 14 december heeft de VID de 45e ALV georganiseerd middels een online sessie via MS Teams. Naast de ALV stond ook het voorstellen van de nieuwe Defensie CIO op het programma met een introductie van zijn visie. De online sessie werd afsloten door een update van D-JIVC over het programma GRIT.De sessie werd geopend door de voorzitter van de VID met een terugblik op het bijzondere jaar 2020. De enige bijeenkomst van dit jaar was de nieuwjaarsbijeenkomst bij KPN in januari. 

Tijdens de 45e ALV zijn de notulen van de 42e, 43e en 44e ALVen vastgesteld, heeft de voorzitter het jaarverslag 2019 behandeld en heeft de penningmeester de financiële verantwoording gedaan van 2019. Tijdens de ALV is een de begroting van 2020 goedgekeurd, is de kascommissie benoemd die de financiën van 2020 zullen controleren en hebben leden zich aangemeld om het bestuur te komen versterken. De secretaris gaat de voordracht van nieuwe bestuursleden via de mail bekend stellen. De leden kunnen via de mail eventuele bezwaren kenbaar maken. 2021 wordt wederom een onzeker jaar en daarom heeft de voorzitter onder voorbehoud het jaaroverzicht van 2021 gepresenteerd. De afsluitende mededelingen van de voorzitter gingen over de gewijzigde samenstelling van de Rene Olthof scriptiecommissie. Deze commissie heeft de ingezonden scripties reeds beoordeeld maar de uitreiking van de scriptieprijs is vanwege COVID uitgesteld. Dit geldt ook voor de uitreiking van de OID-brevetten. Dit wordt nu georganiseerd per OPCO op kleinere schaal. Na de rondvraag werd de ALV afgesloten.

Het tweede gedeelte van deze online meeting was gereserveerd voor de nieuwe CIO van Defensie, Jeroen van der Vlugt en directeur, JIVC Ron Kolkman. Jeroen van der Vlugt heeft zichzelf voorgesteld en de IT-strategie van Defensie gepresenteerd inclusief de vijf pijlers:

  • IT is robuust
  • IT is wendbaar
  • IT is digitaal weerbaar
  • IT is geschikt voor een data gedreven organisatie
  • IT is samenwerking

Ron Kolkman heeft de laatste stand van zaken gepresenteerd van het programma Grensverleggende IT of GrIT. Dit programma wordt uitgevoerd in samenwerking met het consortium Athena, welke bestaat uit IBM, Atos en Unica. Staatssecretaris Barbara Visser van Defensie heeft nu officieel een contract getekend met dat consortium. Deze samenwerking levert ‘een totaal vernieuwde ict-infrastructuur’ op.

Nieuwjaarsbijeenkomst VID 2020 bij KPN

Wederom een jaar voorbij. De voorzitter, Kol John van Veenhuizen blikte in zijn openingswoord terug op het afgelopen jaar tijdens de nieuwjaarsreceptie van de vereniging. Ook memoreerde hij aan de grote IT/IV projecten van defensie en de actualiteit dat IV/IT steeds belangrijker wordt voor de samenleving en de gevaren die niet alleen bedrijven maar ook gewone burgers lopen. Denk hierbij aan het RANSOM voorval van de Universiteit van Maastricht. Ook de privacy van de gewone burger loopt steeds meer risico. Om het risico een klein beetje te beperken hebben de leden in december een webcam cover mogen ontvangen.

2019 was ook het jaar waarin twee leden van het bestuur defensie hebben verlaten en hun heil hebben gezocht in het bedrijfsleven. Komend jaar zal de penningmeester met FLO gaan. Een opvolger voor het penningmeesterschap is al gevonden maar de voorzitter roept de leden op om zich kandidaat te stellen voor een bestuursfunctie. Tijdens de eerstvolgende ledenvergadering in mei 2020 worden de nieuwe bestuursleden gekozen.

Het thema van de middag was de Vijfde Generatie mobiele netwerk, meer bekend als 5G. Niet te verwarren met 5Ghz wat voor Routers gebruikt wordt. Namens KPN nam Edwin Bron (Edwin.Bron@kpn.nl) ons mee in de 5G wereld van KPN, Mission First, Technology Second. De rol van 5G in een verbonden samenleving en de impact op de veiligheidssector.

Na een korte introductie van KPN, van telegrafie tot IoT (Internet of Things) blijkt KPN al sinds 1884 een relatie te hebben met Defensie. Tot op de dag van vandaag is KPN niet meer weg te denken bij Defensie maar ook niet bij de gewone burger. KPN is de backbone van Nederland, ook de concurrent van KPN maakt gebruik van het KPN Netwerk. Vaak onzichtbaar, altijd onmisbaar.

KPN heeft haar meest relevante innovatieve technologische ontwikkelingen die van invloed zijn op KPN, de maatschappij en het bedrijfsleven beschreven in het KPN Technology Book, vrij beschikbaar op internet. Naast 5G ook IoT, Blockchain, Data-driven society, etc.

Wat verwachten we van 5G? Wanneer je dit googelt verwacht men dat het sneller is dan de vorige generaties, terwijl dit eigenlijk helemaal niet interessant is.  5G kan 100x sneller, 100x meer aangesloten apparaten (1 miljoen apparaten binnen de vierkante kilometer), 5x lagere dataoverdracht (5ms) en zeer betrouwbaar (99,999%). Momenteel onderzoekt KPN de mogelijkheden van 5G in verschillende Field Labs, t.w. Stedelijk gebied, Platteland, Mobiliteit en Industrie. U kunt op internet de blogs op de KPN website lezen over deze Field Labs. Edwin is ook nog kort ingegaan op de 5G mogelijkheden voor Defensie, zoals Push to Talk, Push to Video/Data.

Komend voorjaar worden de frequenties geveild door de overheid. In 2021 vindt de veiling plaats voor de hoge capaciteit frequentie, 3,5 Ghz. Verwachting is dat de klant van KPN dit jaar al met toepassingen op 5G aan de slag kan. Het aandeel van 5G verbindingen op IoT zal vanaf 2023 gaan groeien en dat in 2025 een derde van het totaal aantal verbindingen wereldwijd 5G verbindingen zijn.

Na de presentatie van Edwin werden de brevetten “Officier Informatica Deskundige” uitgereikt door BGen Wilfried Rietdijk, Chief Information Officer (CIO) van het Ministerie van Defensie. Ditmaal mochten zeven CLAS officieren en twee KMAR officieren de brevet oorkonde en de bijbehorende brevet emblemen in ontvangst nemen.

Een hoogtepunt tijdens de VID-nieuwjaarsbijeenkomsten is de uitreiking van de René Olthuis Scriptieprijs. Doorgaans vervult de CIO van Defensie deze rol. Een jury – de scriptiecommissie – bereidt dit tot in de puntjes voor. Dick Koen, voorzitter van de commissie, sprak van een moeilijke beslissing om de winnaar aan te wijzen. Twee van de 14 inzendingen waren nauwelijks ongelijk aan elkaar echter er moest een winnaar gekozen worden. Om deze reden heeft Ares Kralendonk een eervolle vermelding ontvangen. De winnaar van de scriptieprijs 2019 is geworden, Maj Tom Geene, met zijn scriptie: “3D luchtruimvisualisatie. Visualisatie van Diverse soorten luchtruimgegevens in 3D binnen de Koninklijke luchtmacht”. De presentatie van Tom en zijn scriptie zijn te vinden op de website van de vereniging.

Helaas heeft Dick Koen aangekondigd dit jaar terug te treden als voorzitter en commissielid. Daarom zijn de VID en de scriptiecommissie op zoek naar een voorzitter en nieuwe commissieleden. Hij doet een oproep aan de leden. Wie zoeken we? Ben je in staat en bereid om in een relatief korte tijd bijdragen op HBO en universitair niveau te begrijpen en te beoordelen (het helpt als je zelf een wetenschappelijke opleiding hebt) en ben je bereid hier aan het eind van het jaar leestijd en bespreektijd voor vrij te maken, dan ben je voor ons een geschikte kandidaat.

Meld je dan aan bij de secretaris van de VID. De tegenprestatie is dat je door dit werk je kennis met relatief weinig inspanning vergroot en je perspectief op het vakgebied enorm verbreedt. We kunnen je hulp goed gebruiken; dus ook bij twijfel, meld je aan.

De voorzitter van de VID bedankt Dick voor zijn bijdrage de afgelopen 8 jaar als voorzitter van de scriptiecommissie.

De nieuwjaarsbijeenkomst werd afgesloten met een door KPN aangeboden borrel en hapjes.

Seminar Space Data

Uniformen, nette burgerpakken, koffie, verse jus, lekkere broodjes. Tot zover niets bijzonders totdat je de scene van de maanlanding naast je nagebouwd ziet. En tot je ontdekt dat het trapje naast de tafel met de verse jus naar het binnenwerk van het ISS (International Space Station) leidt. En dat alles onder het toeziend oog van de hoofdrolspeler van de middag: een satelliet die aan het plafond boven de bezoekers hangt.

Welkom in de Space Expo. Welkom bij het symposium over Space Data. En geheel in de traditie van de luchtvaart was de voertaal Engels, al had dat natuurlijk niks met de ruimtevaart te maken, maar wel alles met de aanwezigheid van een Noorse kolonel. En hoewel Nederlandse militairen en hun businesspartners heel adaptief zijn, is Noors toch meestal niet de beste taal van een ieder, dus was Engels de beste optie om de kwaliteit van de communicatie zo hoog mogelijk te houden.

En laat communicatie nu net een van de hoofdtaken van satellieten zijn, zo leerde ik van Ramon Peeters van het Nederlands ruimtevaartagentschap NSO, die een boeiende presentatie gaf. Andere hoofdtaken zijn Navigatie, analyse van de ruimte, en Earth Observation. En daar ging het dus over. Ik had wel eens gelezen dat ze vanuit de ruimte een kentekenplaat van een auto kunnen lezen, maar dat zullen wel ultrageheime satellieten zijn waar in het openbaar niet over gesproken mag worden, maar de 30cm resolutie zorgde ook al voor bijzonder mooie beelden, die je via www.satellietdataportaal.nl zelf kunt bekijken. En als je een beetje handig met die beelden bent, kun je zelfs fraude met subsidies, extreme droogte, of milieuvervuilers opsporen. Militaire objecten zul je soms niet vinden, want die locaties zijn door de meeste providers als bijv. Google netjes geblurred, zodat niemand weet dat daar een kazerne is…

Maar er kan veel meer met satellieten. Want ook bij de hulpverlening op de Bahama’s zijn ze nuttig geweest, zodat er in de voorbereidingstijd van 48 uur die de marine had om tot de hulpverleningsactie over te gaan, toch een redelijk beeld van de situatie ter plekke was, dankzij satellietbeeld, en zonder dat er nog boots-on-the-ground nodig waren. Dat vertelden de Majoor Martin en LTZ Lucas in een presentatie waarin veel meer op de operationele noodzaak van satellietdata werd ingegaan. En die data is natuurlijk niet alleen handig bij hulpverlening, maar ook bij operaties in oorlogsomstandigheden. Maar om dat helemaal op hoog niveau te krijgen, en de beelden goed te laten werken met bijvoorbeeld data van de Thales-radars, of met data van de vliegende-sensor F-35, zou een vergroting van de bandbreedte van Marineschepen wel handig zijn. Zeker als de zogenoemde space surveillance volgend jaar echt van de grond komt als de Luchtmacht de eigen satelliet lanceert.

Airbus, zo leerden we na de koffiepauze van Patrick Walthuis, was het bedrijf dat de benodigde data leverde aan de eenheden die naar de Bahama’s gingen om hulp te verlenen. Airbus kon dat goed doen omdat het met hun satellieten de hele wereld al in kaart heeft gebracht (en dat kost 70 Terabyte aan opslagruimte). Maar het in kaart brengen is niet zozeer de uitdaging, die ziet hem vooral in de change detection, want dat zegt wat over de veranderende omgeving, en potentiële gevaren van een operatiegebied. Het combineren van lagen, het combineren van data, dat is de crux. En met de afsluitende boodschap dat er een drone op zonne-energie ontwikkeld wordt die 6 maanden lang op 30 kilometer hoogte allemaal hoogwaardige data verzamelt, konden we de netwerkborrel in. En terwijl de nieuwe data op de persoonlijke grijze harde schijven werd opgeslagen werd het ook nog zeer gezellig, daar in Noordwijk. Al met al een geslaagde middag, op ene mooie locatie.

Eduard van Brakel
Hoofdredacteur Defensie-platform.nl